Trikitixa: soinu bizia eta euskal festaren bihotza
Sarrera
Trikitixa Euskal Herriko festa giroko soinuik ezagunenetako bat da. Eskusoinu txiki eta azkar honen erritmoak erromeria, dantza eta poztasuna dakar berekin. Baina, zer da benetan trikitixa? Nondik dator eta zergatik da hain garrantzitsua gure kulturan? Artikulu honetan, bere historia, erabilera eta gaur egungo egoera aztertuko ditugu.
Zer da trikitixa?
Trikitixa bi musika tresna nagusik osatzen dute:
- Eskusoinu diatonikoa (trikitixa izenekoa)
- Panderoa
Ohiko moduan, eskusoinua batek jotzen du eta panderoa beste batek, erritmoa eta bizitasuna emateko. Bi tresna horien elkarlanari esker, giro bizia eta dantzagarria sortzen da.
Trikitixaren jatorria
Trikitixa XIX. mendearen amaieran hasi zen erabiltzen Euskal Herrian. Italian sortutako eskusoinu diatonikoa bidaiari eta merkatari europarrek ekarri zuten gurera. Hasiera batean, herrietako ferietan eta erromerietan jotzen zen, eta azkar zabaldu zen landa eremuan.
Garai hartan, eliza eta agintari batzuek ez zuten begi onez ikusten, bere musika “gogorra” zela eta “moralaren aurkakoa” zela esanez. Hala ere, herriak bere egin zuen tresna eta gaur arte bizirik mantendu da.
Gaur egungo erabilera
Gaur egun, trikitixa modernoagoa eta askotariko estiloetan entzun daiteke. Bere erabilerak asko zabaldu dira:
- Erromeriak eta herri festak
- Kontzertuak eta agertoki handiak
- Pop eta rock musikan txertatua
- Trikitixa eskolak haur eta gazteentzat
Musikari ezagunek, hala nola Kepa Junkera, Alaitz eta Maider, Maixa eta Ixiar edo Xabi Aburruzaga, trikitixa maila altuenera eraman dute, mundu osoan entzunaraziz.
Trikitixaren ezaugarriak
- Tresna diatonikoa da, hau da, nota jakin batzuk soilik jotzen ditu.
- Soinu azkarra eta dantzagarria du.
- Panderoarekin batera jotzean, erritmo gogotsua sortzen da.
- Dantzarientzat tresna ezin hobea da.
Ikasteko eta entzuteko tokirik onenak
Trikitixa ezagutzeko eta gehiago ikasteko, hona hemen esteka interesgarri batzuk:
🔗 Euskal Herriko Trikitixa Elkartea
🔗 Xabi Aburruzagaren webgunea
🔗 Trikitixa ikasteko tutorialak YouTuben
🔗 Wikipedia: Trikitixa
🔗 EITB – Trikitixa eta musika herrikoia
Trikitixa ez da soilik musika tresna bat, euskal herriaren bihotzaren taupadak dira. Bere soinua entzutean, festa, irribarrea eta dantza datoz burura. Eta, zorionez, belaunaldi berriek jarraitzen dute tresna hau jotzen eta berritzen.
Hurrengo artikuluetan…
Trikitixaren atzetik, beste euskal musika tresna batzuk ere aztertuko ditugu, hala nola:
- Txistu
- Alboka
- Dultzaina
- Panderoa bera
Prest zaude soinu herrikoiaren bidaia jarraitzeko?