Lamiak, Uraren Erreginak
“Guk ikusi zaituztegu. Zu, gure ibaien ertzetan paseatzen, gure haitzuloen atarian galduta zaudenean. Baina zuk… gu ikusi gaituzu?
“Mila izen izan ditugu, herri bakoitzean, ibaian behera, mendian gora. Gure ahotsa haizean entzuten duzu, eta gure begiradak islatzen dira uraren gainazalean. Ausartuko al zara gure istorioa entzutera?”
👑 Nire izenak, nire lurraldea
Gizakiek ez dute beti izen bera erabili gu deitzeko. Euskal Herrian, herri bakoitzak gure izaeraren alde ezberdin bat ikusi du.
🔹 Lamia – Izenik ezagunena, Euskal Herri osoan entzuten dena.
🔹 Lamiñak – Nafarroako eta Lapurdiko basoetan gure xuxurlak entzuten dituztenek erabiltzen duten izena.
🔹 Laminak – Gipuzkoako eta Bizkaiko mendietan bizi direnentzat.
🔹 Amilamiak – Ura sakona den tokietan entzun gaituztenek deitzen digute horrela.
🔹 Mairuak – Guk gure zubiak eta eraikinak altxatu ditugun tokietan izen hau daramagula diote.
🔹 Intxixuak – Gizonek beldur dieten basoko itzalak garenean.
🔗 Iturriak:
Mitología Vasca – José Miguel de Barandiarán (Biblioteca Digital Vasca)
Eusko Ikaskuntza – Sociedad de Estudios Vascos
🌊 Uraren magalean jaiotako izakiak
Guk ez dugu etxe bat lurrean, ez eta mendietan ere. Gure bizilekua uretan dago. Ibaiak, erreka bazterrak, harpe ilunak… hor aurkituko gaituzu, eguzkiaren azken izpiekin dantzan.
📍 Urederra (Nafarroa) – Ur urdin argiaren barrenean, gure ahotsak dabiltza.
📍 Urkiolako Haitzuloak (Bizkaia) – Antzina hemen bizi izan ginen, eta oraindik gure arrastoak aurki daitezke.
📍 Leitzaran ibaia (Gipuzkoa) – Gure izenak han oihartzun egiten du.
📍 Eugi eta Irabia (Nafarroa) – Hemen, gau ilunetan, gure kantua entzun daiteke.
📍 Laminosin (Araba) – Ez al da agerian? Leku honen izena gurea da.
🔗 Iturria:
Museo Vasco de Bayona
🔮 Gure dohainak eta zigorrak
🐍 Gure ondoan eseritzen denari aberastasuna eta jakinduria ematen diogu.
⚠️ Gure hitza hautsiko duenari, desagerpena, heriotza edo zoramena ekarriko diogu.
Antzina, artzainek eta nekazariek eskaintzak uzten zizkiguten gure babes bila. Zilarrezko eraztunak, esne ontziak, ogi beroa. Baina gizakiek hitza hausten dute. Esaten denez, Laminak engainatzen saiatzen direnek bere azken egunak ibai ertzean amets betean igarotzen dituzte, urak eramango dituen eguna iritsi arte.
📖 Gurekin topo egin dutenak
1. Zubiaren tratua (XVII. mendea)
📍 Kokalekua: Laminosingo Zubia, Araba
Herriko gizon batek Laminaren laguntza eskatu zuen zubi bat eraikitzeko. Lamiak esan zion zubia gau bakar batean altxatuko ziola, baina baldintza bat zuen: lehenik, gizonak bere izena esan behar zuen haizeari. Gizonak promesa hautsi zuen, eta biharamunean, zubia amaitu gabe aurkitu zuten.
🔗 Iturria:
Diccionario de Mitología Vasca – Caro Baroja (Sancho el Sabio Fundazioa)
2. Urpeko argia (1985)
📍 Kokalekua: Eugiko Urtegia, Nafarroa
Mendizale talde batek urpean dirdira egiten zuen argi bat ikusi zuen. Uretara begiratzean, silueta lirain bat ikusi zuten dantzan… eta bat-batean desagertu zen. Ez zen inolako argirik edo islarik aurkitu gertakariaren azalpena emateko.
🔗 Iturria:
EITB Euskal Telebista
3. Laminaren aztarnak (2012)
📍 Kokalekua: Leitzaran ibaia, Gipuzkoa
Argazkilariek ibaiertzeko harrien artean, inoiz ikusi gabeko aztarna txiki batzuk aurkitu zituzten. Aztertu zituztenean, giza oinen antza zuten, baina ilara bakarrean eta hatz luze samarrekin.
🔗 Iturria:
Euskal Herria Journal
⚠️ Abisua: Nire begirada urpean dago
🌊 Ez saiatu gu aurkitzen. Ez gu deitzen.
🌀 Bada gu topatu gaituzuenen artean, sekula itzuli ez denik.
Bihotz garbia baduzu, bakean utziko zaitugu. Baina gure urak zikintzen badituzu, gure hitza apurtzen baduzu… orduan, uraren azpian zure itzala ikusiko duzu azkenekoz.
📍 Lamiaren Agerraldi Mapa
📍 Urederra (Nafarroa) – Kantu misteriotsuak uretan.
📍 Urkiolako Haitzuloak (Bizkaia) – Antzinako bizilekuen arrastoak.
📍 Leitzaran ibaia (Gipuzkoa) – Aztarna ezezagunak lokatzetan.
📍 Eugi eta Irabia (Nafarroa) – Uretatik ateratzen diren argiak.
📍 Laminosin (Araba) – Zubi misteriotsuaren kondaira.
🔗 Iturriak eta estekak
Eusko Ikaskuntza – Sociedad de Estudios Vascos
Museo Vasco de Bayona
Fundación Sancho el Sabio
EITB Euskal Telebista
Euskal Herria Journal
🔹 Lamiak ez dira bakarrik istorioak. Uraren ispiluan gure begirada oraindik ere dago.
🗣️ Lamiak inoiz sumatu al dituzu? Utzi zure kontakizuna eta lagundu agerraldi mapa osatzen!